Wat ons drijft

Het Nationaal Programma Onderwijs

Op 24 maart 2021 ontvingen alle schoolbesturen en scholen een brief van minister Slob over het Nationaal Programma Onderwijs. Een brief die best wat stof deed opwaaien in het veld. De gekozen woorden van de minister in combinatie met het tijdspad schoot bij veel bestuurders en schoolleiders in het verkeerde keelgat.

Zij zien dat de leerkrachten op hun scholen al een tijd op hun tandvlees lopen. Het verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijs op afstand, gevolgd door de openstelling van de scholen en de daarmee gepaard gaande zorgen over de (eigen) gezondheid heeft leerkrachten aardig wat kruim gekost.

En dan blijft de zorg die leerkrachten hebben over de thuissituatie van veel leerlingen nog onderbelicht. Leerkrachten ervaren dat er ouders zijn die – om uiteenlopende redenen – onvoldoende in staat zijn hun kinderen te ondersteunen bij het thuisonderwijs. In deze gezinnen neemt de spanning en frustratie toe zodra kinderen weer naar huis gestuurd moeten worden bij een corona-geval in de klas. Hier liggen leerkrachten wakker van….

En dit laatste is tekenend voor het onderwijs. De aandacht voor het welbevinden van de leerlingen is enorm groot bij leerkrachten.

Welbevinden is een belangrijk effect van het tegemoetkomen aan de psychologische basisbehoeften relatie, competentie en autonomie. Als je gezien wordt, succeservaringen opdoet en keuzevrijheid ervaart, heeft dit naast welbevinden ook nog andere positieve effecten.

Aandacht voor de basisbehoeften geldt voor de leerlingen en studenten die jarenlang aan onze scholen toevertrouwd worden, maar óók voor de leerkrachten en docenten die hier werken.

We vroegen ons daarom af in welke mate het Nationaal Programma Onderwijs rekening houdt met deze basisbehoeften. We hebben daarom de brief van Slob doorgelezen en de aanpak van het Nationaal Programma Onderwijs bestudeerd. In de brief vinden we de volgende passages:

Relatie – gezien worden
“Iedereen in het onderwijs heeft zich de afgelopen periode onder moeilijke omstandigheden enorm ingespannen om het onderwijs zoveel mogelijk door te laten gaan. Dat is een groot compliment waard en geeft ook vertrouwen in de komende periode. Want u en uw schoolteam zijn van cruciale waarde bij de praktische uitvoering van het Programma.”

Competentie – succeservaringen opdoen
“Ook bekijkt u met de schoolscan wat leraren nodig hebben om leerlingen zo goed mogelijk te ondersteunen of welke externe expertise nodig is. Dit is een probleem- en behoefteanalyse op leerling- en schoolniveau op basis waarvan u vervolgens een beredeneerde en onderbouwde keuze kunt maken voor passende interventies. De interventies die hierop [menukaart] staan zijn bewezen of aannemelijk effectief.”

Autonomie – keuzevrijheid ervaren
“Voor deze aanpak kunt u kiezen uit een lijst van interventies, die als een soort ‘menukaart’ in april beschikbaar komt op de website. U dient een keuze te maken uit de interventies op deze menukaart. Daarvoor ‘matcht’ u de uitkomsten van de schoolscan met de mogelijke interventies. Bij de keuze voor interventies kunt u uiteraard ook de visie en specifieke kenmerken van uw school meewegen.”

In het Nationaal Programma Onderwijs – en de brief van Slob – zien wij duidelijke kenmerken van een autonomie-ondersteunende aanpak. Een aanpak die uitgaat van vijf effectieve principes en expliciet rekening houdt met de drie basisbehoeften.

Motivatiemeesters ondersteunt deze aanpak. We hopen en verwachten dat deze aanpak ook door eerdergenoemde bestuurders en schoolleiders gebruikt wordt om invulling te geven aan het Nationaal Programma Onderwijs. Deze bestuurder pakt in ieder geval de handschoen op.

En ook al is het tijdspad pittig in deze rare tijd, we denken dat het blijven investeren in (het voeden van) vakmanschap een belangrijke voorwaarde is voor kansengelijkheid voor iedere leerling en student.

Tot slot
Graag delen we alvast een drietal tips voor als de ‘menukaart’ aan het eind van deze maand verschijnt.

1. Verdiep je in de kenmerken
   Breng in kaart welke kennis en/of ervaringen er al in het team zijn over de mogelijke interventies. Zijn er interventies die het team erg aanspreken?
2. Formuleer een passende uitdaging
   Stel gezamenlijk vast wat jullie willen bereiken met de interventie(s). Wees realistisch in de doelstellingen, zodat de kans op succeservaringen groot is. Probeer de interventie(s) en doelstellingen ook te verbinden aan eerdere plannen. Die plannen hebben jullie immers niet voor niets gemaakt.
3. Bied gevarieerde keuzes
   Bepaal hoeveel ruimte je de leerkrachten in tijd, team (samen of individueel) en techniek (bijv. online scholing) wil en kan bieden om de interventie(s) in te zetten.

Mocht je door de tijdsdruk zelf weinig ruimte ervaren om dit proces te ondersteunen, neem dan gerust contact met ons op.