Wat ons drijft

Verplicht toetsen

Deze week verscheen het manifest ‘Stop nu het verplichten van toetsen’  van Leve het onderwijs. Het manifest is een oproep van schoolbestuurders aan collega-bestuurders hun scholen ruimte te geven zelf te bepalen om toetsen – zoals de eindtoets – af te nemen of niet.

Dit manifest volgt kort op de uitspraak van de Inspectie van het Onderwijs om dit schooljaar de eindtoets wel door te laten gaan. Dit in tegenstelling tot het afgelopen schooljaar waarin de eindtoets, in verband met de periode van onderwijs op afstand, niet afgenomen hoefde te worden van de minister. Scholen die dit overigens toch wilden, vingen toen bot. Het bleek dat de eindtoets niet afgenomen mocht worden.

De motivatie van de inspectie om de eindtoets dit schooljaar wel weer door te laten te gaan, is tweeledig:

• door de eindtoets heeft de inspectie zicht op hoe het onderwijs ervoor staat;
• de eindtoets creëert kansen voor leerlingen om in te stromen op een hoger niveau in het voortgezet onderwijs.

Maar wat is eigenlijk het effect van het verplichten van de eindtoets op de motivatie van leerkrachten én leerlingen?

• Doet het afbreuk aan het gevoel van vertrouwen in het professionele oordeel van een leerkracht?
• Stimuleert het verantwoordelijkheidte willen nemen of leidt het tot het gevoel verantwoording te moeten afleggen?
• Levert het druk op te moeten presteren of draagt het bij aan de wil om te leren?

Net als de ondertekenaars van het manifest zijn wij van mening dat de verplichte toetsen – zoals de eindtoets – verantwoordingsinstrumenten zijn geworden. Onder andere vanwege het gegeven dat eindtoetsresultaten gezien worden als een representatieve weergave van de onderwijskwaliteit van een school.

Maar de eindtoets is slechts een uitermate kort fragment uit de film die we ruim acht jaar lang maken van de ontwikkeling van de leerlingen. De groei die een leerling heeft doorgemaakt, zegt zoveel meer dan dat ene resultaat op dat specifieke, verplichte moment in groep 8.

Is er dan een script van die film? Jazeker!

Het manifest bepleit namelijk een hoge ambitie voor alle leerlingen. Daarom wordt er geïnvesteerd in goed en betekenisvol onderwijs. Onderwijs waarin de leerkracht een breed palet aan middelen tot zijn/haar beschikking heeft om te kunnen volgen in welke mate de leerlingen ‘op koers’ liggen om de hoge ambitie waar te maken. Middelen zoals observaties, kindgesprekken, maar zeker ook toetsen.

Wij denken dat een toets een uitstekend middel is om de kansen van alle leerlingen te optimaliseren. Als je weet waar je naar op weg bent, kan een toets je – als leerkracht én leerling – erg veel inzicht geven hoe lang die weg nog is. Dan helpt het als je autonomie ervaart. Dat je zelf kan bepalen of en op welk moment je zo’n toets wilt inzetten.

De bestuurders die het manifest opgesteld en ondertekend hebben, bieden hun scholen autonomie-ondersteuning. Zij geven ruimte en vertrouwen voor een professionele leeromgeving. Een omgeving waarin je gezien wordt, je kan groeien in je ontwikkeling en je ruimte krijgt om je eigen keuzes te maken. Een omgeving waarin de wil om te leren groeit en de druk om te moeten presteren krimpt.

Als Motivatiemeesters geloven wij in de kracht van zo’n autonomie-ondersteunende leer- en werkomgeving. Daarom ondertekenen wij graag dit manifest.