Wat ons drijft

4-daagse werkweek: Risico’s van een geslaagd experiment

In het AD was afgelopen week te lezen dat wereldwijd steeds meer bedrijven experimenteren met een vierdaagse werkweek. Zo heeft het Australische Versa, na een goed uitgepakt experiment, gekozen voor een verplicht vrije (doorbetaalde) woensdag.

Zoals het artikel weergeeft is oprichter van het bedrijf Kath Blackham gericht op een gezonde balans tussen werk en privé en wordt er rekening gehouden met de kenmerken van de medewerkers. De keuze voor deze dag is dan ook een bewuste keuze geweest. In een interview met de BBC geeft Blackham een aantal reden voor de pauze in het midden van de week. Het gevoel van twee ‘mini-werkweken’ in plaats van een lange was wat Versa deed kiezen voor de woensdag als vrije dag.

Het experiment was succesvol en de betaalde vrije woensdag werd een feit, tot grote tevredenheid van het personeel. Maar ook de omzet reageerde positief, door sindsdien met 46% omhoog te gaan. Hoewel dit niet per se een voorbeeld is van oorzaak-gevolg, is het voor Versa een prachtig resultaat.

Een prachtig resultaat op de korte termijn. Of het ook positief uitpakt op de lange termijn is nog de vraag. Om daar meer van te begrijpen, helpt het om je te verdiepen in de psychologische basisbehoeften autonomie, relatie en competentie. Uitgaan van deze drie basisbehoeften zorgt ervoor dat je als organisatie werk maakt van zogenoemde autonome motivatie van medewerkers.

Als er sprake is van gecontroleerde motivatie wordt er bijvoorbeeld gepresteerd om straf te voorkomen of juist een beloning te krijgen (externe druk). Bij gecontroleerde motivatie kan er ook sprake zijn van interne druk wat inhoudt dat je presteert op basis van schaamte, trots of juist schuld. In het geval van Versa kan de goedbedoelde vrije en betaalde woensdag externe of interne druk creëren. Je krijgt iedere week van jouw werkgever een volledig betaalde vrije dag. Voor je gevoel ‘moet’ je op donderdag wellicht iets terug doen. En dan is een geslaagd experiment ineens een concrete bedreiging geworden voor de autonome motivatie van je medewerkers.

Bij het oprichten van Versa was flexibiliteit voor werknemers vanaf het begin een prioriteit. Door de vrije dag verplicht op woensdag te houden, lijkt er sprake van een zogenoemde gecontroleerde omgeving wat afbreuk doet aan de flexibiliteit. Zou het niet beter zijn dat er een keuze is ten aanzien van deze vrije dag? Blackham vreesde dat met een vrije maandag of vrijdag haar (voornamelijk jonge) medewerkers dat weekend dan ook harder zouden gaan vieren. Is Blackham goed op de hoogte van de kenmerken van haar medewerkers of is het vooral eigen belang?

Het artikel geeft niet weer hoe medewerkers betrokken zijn bij het opzetten van het experiment. Op welke wijze zijn medewerkers bevraagd? Stond vooraf de woensdag al vast? Welke ruimte voor inbreng van medewerkers was er? Was er ruimte voor alternatieven?

Voor de lange termijn is het eveneens interessant om te kijken wat er zou gebeuren als de woensdag niet meer wordt doorbetaald, of wellicht ingrijpender: dat je weer moet gaan werken. Wat zou dat doen met de medewerkerstevredenheid?

Door als organisatie ervoor te kiezen om aandacht te besteden aan autonome motivatie stimuleer je medewerkers om zonder gevoel van druk het beste uit zichzelf te halen en persoonlijke doelen en organisatiedoelen op elkaar af te stemmen.

Als je nieuwsgierig bent hoe je dit kan doen, dan denken we graag mee. Bel of mail ons gerust, kijk bij een van onze meesterwerken of lees wat wij wekelijks schrijven op onze wat ons drijft-pagina.