Wat ons drijft

Investeren in professionaliseren: Betere leraren = betere leerlingen

Leraren maken het verschil. De kwaliteit van het lesgeven maakt doorgaans het grootste verschil voor het leren van leerlingen en voor hun uiteindelijke succes op school (Rauch & Coe, 2019).

De kwaliteit van leraren staat niet vast. Leraren kunnen zich blijvend ontwikkelen aan de hand van effectieve (en het liefst ook duurzame) professionele ontwikkeling. Dit vraagt van schoolleiders om de professionele ontwikkeling binnen hun school te initiëren, stimuleren en te borgen.

Naarmate we meer geïnformeerd raken door het bewijsmateriaal over professionele ontwikkeling weten we dat effectieve professionele ontwikkeling een positieve impact kan hebben op de kwaliteit van lesgeven en leren van leraren. Maar nog belangrijker: het is een van de beste manieren is om de resultaten van leerlingen te verbeteren (Sims et al., 2021).

“Investeren in de professionalisering van leraren in je school is de beste manier om de resultaten van leerlingen te verbeteren.”

 

Steeds meer zien we bevestigd dat het bevorderen van effectieve professionele ontwikkeling een cruciale rol speelt bij het verbeteren van het onderwijs in de school en de resultaten van leerlingen. Een van de sleutels hiertoe ligt bij de manier waarop deze professionele ontwikkeling en de begeleiding daarvan wordt ingestoken door de schoolleider. Door de leraren in het team gestructureerde en gefaciliteerde activiteiten te bieden die bedoeld zijn om hun onderwijsvaardigheid te vergroten kan de schoolleider hieraan tegemoetkomen. Maar hoe pak je dat dan vervolgens aan?

Kenmerken van de school

Voorop staat dat professionele ontwikkeling met zorg moet worden geïmplementeerd. Dit vraagt van de schoolleider rekening te houden met de context en behoeften van het team. Hiermee is de kans groter dat de professionele ontwikkeling een positieve invloed zal hebben op de resultaten van leerlingen. De manier waarop professionele ontwikkeling geïmplementeerd wordt maakt een substantieel verschil voor de resultaten die het behaalt (Durlak & DuPre, 2008).

Het ontwerpen van een professionaliseringsplan vraagt om het zorgvuldig afstemmen op de context van de school en het team. Hoe goed doordacht (inhoud en ontwerp) een professionaliseringsplan ook is, om te slagen moet het haalbaar en passend zijn voor de school en/of de leraar. Hierbij moet worden nagedacht over het stellen van prioriteiten, zodat er draagvlak is voor de schooleider en het plan en ruimte voor professionele ontwikkeling in de drukke dagelijkse praktijk van leraren.

Opbouwen van kennis

De schoolleider is verantwoordelijk voor het initiëren en implementeren van een professioneel ontwikkelingsplan van het team. Maar als het team juist in beweging ‘moet’ komen is het vooral effectief als het team dat ook wil. Daarom is het aan te raden te starten met een door het team gekozen focus (bijvoorbeeld feedback, formatief handelen, motiverend lesgeven, oid). Op basis van deze focus wordt voorkennis in kaart gebracht en bouwt men hierop verder waarbij de cognitieve belasting goed in het oog dient te houden.

Motiveren

Waar nieuwe informatie vandaan komt, is van invloed op hoe gemotiveerd leraren zijn om het te gebruiken. Hoe betrouwbaarder de bron, hoe groter de kans dat ze hun praktijk zullen veranderen. Schoolleiders moeten daarom goed nadenken over hoe ze een bepaalde professionalsering presenteren. Hierbij kan het nuttig zijn deze suggestie te ondersteunen met (recent) gepubliceerd en gefundeerd onderzoek, een presentatie van een expert op het specifieke gebied en/of een deskundige leraar/collega stimuleren om zogenaamde ‘good practices’ te delen of bepaalde goede voorbeelden te promoten. Leraren zijn hierdoor veelal eerder geneigd dit voorbeeld te volgen.

Wanneer je als schoolleider de focus door het team hebt laten bepalen heb je al een belangrijke stap gezet. Aan de hand van de opgebouwde/aangevulde kennis bepaal je tezamen als team aan welke doelen je wilt gaan werken. Het gezamenlijk stellen van doelen vergroot namelijk de kans op gedragsverandering aanzienlijk. Wanneer bewuste, specifieke en voldoende moeilijke doelen worden gesteld, is de kans groter dat de prestaties zullen verbeteren.

Een poging om de praktijk te veranderen of vooruitgang boeken bij het uitvoeren van een nieuwe vaardigheid kan de motivatie van leraren verbeteren. Daarbij is bevestiging en bekrachtiging geven een belangrijk motiverend aspect. Niet alleen door de schoolleider, maar ook leraren onder elkaar.

Onderwijstechnieken ontwikkelen

Effectieve professionele ontwikkeling biedt leraren technieken die ze nodig hebben om hun eigen onderwijspraktijk te verbeteren. Na het opbouwen van kennis en vervolgens gemotiveerd te zijn om ernaar te handelen, zullen deze technieken de tools bieden die nodig zijn om actie te ondernemen en de praktijk te veranderen. Dit vraagt natuurlijk om een goed doordachte, duidelijke en begeleide instructie, die leraren ondersteunt bij het ontwikkelen van effectieve technieken. Zoals hiervoor beschreven moet dit worden onderbouwd met bewijs ontleend aan betrouwbare bronnen.

Ondersteuning van collega’s kan de professionele ontwikkeling eveneens ondersteunen. Collega’s delen vaak een gemeenschappelijke taal, cultuur en kennis met betrekking tot de problemen waarmee ze worden geconfronteerd en zijn vaak in staat emotionele of informatieve hulp te bieden die een collega ondersteunt bij het verbeteren van hun praktijk.

Ook het gebruik van goede voorbeelden (denk aan lesbezoek of video), waar een leraar op kan reflecteren of kan imiteren, kan ondersteuning bieden bij het leren van een techniek. Hiervan leren biedt leraren de mogelijkheid om problemen en hun oplossingen te observeren voordat ze deze zelf gaan ervaren.

Het monitoren van elkaars prestaties en het geven van feedback om verbetering te ondersteunen, kan ook leiden tot betere professionele ontwikkelingsresultaten en de daaropvolgende prestaties van leerlingen. Dit gaat vooral gepaard met regelmatig oefenen. Het kan leraren ondersteunen bij het verbeteren van hun vaardigheden en het inbedden van gewoonten om een techniek minstens één keer in een context buiten het klaslokaal te oefenen.